Kot Rabina #1-5

Joann Sfar ilustruje swoje opowieści niezbyt wyrafinowaną kreską, a estetyka jego prac na pierwszy rzut oka przywodzi na myśl książeczki dla dzieci. Nie przeszkadza mu to jednak uchodzić we Francji za jednego z najlepszych komiksowych twórców. Sukces niewątpliwie zawdzięcza nietypowej specjalizacji: opowiadaniu krzepiących na duchu historii, umiejętnie doprawionych elementami filozofii i humoru. Nie inaczej jest z jego najbardziej znanym w Polsce tytułem, Kotem Rabina.

Komiks zabiera nas do Algieru z początków XX wieku, gdzie na styku chrześcijaństwa, islamu i judaizmu toczy się wielokulturowe życie. Poznajemy poczciwego rabina, mieszkającego wspólnie z córką, kotem i gadającą papugą. Spokój domostwa zostaje zakłócony, gdy kot pożera papugę i tym samym zyskuje dar ludzkiej mowy. Niewyparzony język kota powoduje, że rabin postanawia ucywilizować zwierzę, wpajając mu zasady judaizmu. Napotyka jednak na opór: nowy uczeń nie jest bowiem zainteresowany mądrościami z Tory i Talmudu, zamiast świętych ksiąg woląc własne spojrzenie na otaczającą rzeczywistość.

Religijne dyskusje i przygotowania do kociej bar-micwy to jednak dopiero początek całego zamieszania. Choć wskutek wygłoszonego bluźnierstwa kot szybko traci umiejętność mówienia, nie przestaje już wtrącać się w życie domowników i gości swojego pana. Na następnych planszach zaprzyjaźnia się z lwem, próbuje adorować córkę rabina, przeżywa załamanie z powodu jej ślubu, obserwuje konflikty etniczne w Algierze, opiekuje się rosyjskim imigrantem, pomaga rabinowi zmierzyć się z szokiem kulturowym podczas wizyty we Francji, by wreszcie na koniec wyruszyć z nim w głąb Afryki w poszukiwaniu czarnych żydów.

Kot Rabina to komiksowa wersja powiastki filozoficznej. Poprzez przefiltrowanie ludzkich przyzwyczajeń przez spojrzenie bezczelnego i nieprzyzwyczajonego do społecznych konwenansów kota, Sfar ukazuje fasadowość, a czasem nielogiczność rozmaitych zwyczajów – od dogmatów religijnych, przez uprzedzenia kulturowe, po sztywne zwyczaje z codziennych relacji. Kot dziwi się, że ludzie tak często sami komplikują sobie życie, wymyślając dziwne reguły, wskutek których stają się tylko nieszczęśliwsi. Zdarza się jednak też, że występuje nie w roli nauczyciela, lecz ucznia. Pogłębiające się uspołecznienie zwierzęcia to dla niego także okazja do nauczenia się, co oznacza życie we wspólnocie i w jaki sposób należy odnosić się do bliźnich – kiedy mówić prawdę, a kiedy milczeć, kiedy warto bronić swoich racji, a kiedy lepiej ustąpić. I nawet jeśli zarówno ludzie, jak i kot, często nie potrafią wyciągnąć z obopólnej nauki właściwych wniosków, rezultaty są przynajmniej zabawne.

W polskim albumie zbiorczym wydanym nakładem Wydawnictwa Komiksowego znajdziemy pięć części komiksu. Istnieje jeszcze część szósta, również wydana już w Polsce, choć na razie dostępna tylko w oddzielnym zeszycie. Warto zwrócić uwagę, że włącznie z poprzednimi dwoma albumami zbiorczymi, których nakłady dawno się już wyczerpały, i wydanymi przed laty dwoma pierwszymi tomami serii z wydawnictwa Post, jest to już czwarta wizyta Kota Rabina na naszym rynku. Wychodzi więc na to, że polscy czytelnicy komiksów wyjątkowo cenią sposób opowiadania obrazkowych historii w wykonaniu Sfara. Albo po prostu lubią koty.