Zeszyty Komiksowe #03: Kobiety w komiksach (wyd. II)

Polski Komiks Kobiecy

O zjawisku określanym mianem "polski komiks kobiecy" wyjątkowo głośno zrobiło się po 23. Międzynarodowym Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi, kiedy kolejne albumy polskich autorek święciły spore triumfy, momentami wybijały się ponad komiksowe media oraz wywoływały wiele burzliwych dyskusji. Począwszy od antologii Polski Komiks Kobiecy (pisaliśmy o niej tutaj i tutaj) opublikowanej przez wydawnictwo Timof i cisi wspólnicy, poprzez znakomite albumy Ogród Agaty Bary i Pocztówki z Białegostoku Joanny Karpowicz, na niezwykle udanych pełnometrażowych debiutach, jak Rozmówki Polsko-Angielskie Agaty Wawryniuk i Ciemna strona księżyca Olgi Wróbel, kończąc.

Następne publikacje sygnowane nazwiskami kobiet posypały się lawinowo: antologia polskiego komiksu kobiecego Polish Female Comics – Double Portrait od Centrali, V Małgorzaty Kulik i Powroty Katarzyny Kaczor, Za furtką Dominiki Węcławek i Karoliny Danek, Niedźwiedź, Kot i Królik z cudownymi malarskimi rysunkami Marii Rostockiej, papierowe wydania komiksów internetowych Znamy się tylko z widzenia Marty Zabłockiej i Niecodziennik MKK Martyny Krutulskiej-Krechowicz, stworzony przez kobiety komiks dla dzieci Tej nocy dzika paprotka Marzeny Sowy i Bereniki Kołomyckiej, Tequlia z rysunkami Katarzyny Babis, zinowe produkcje Marty Nieznayu oraz wiele innych.

W marcu 2004 roku na łamach pisma prowadzonego przez Michała Błażejczyka "polskiemu komiksowi kobiecemu" wróżono przyszłość w rozmaitych barwach – często skrajnie różnych. Ale już wówczas zauważano jego odrębność w sposobie obrazowania świata, odmienność w stylu snucia opowieści oraz zróżnicowanie wśród poruszanych tematów.

Autorki i Bohaterki

W trzecim numerze Zeszytów Komiksowych ukazał się szeroki wachlarz tekstów poświęconych postaciom kobiecych bohaterek (Kriss de Valnor czy Wonder Woman), najważniejszym komiksom tworzonym przez kobiety (Persepolis Marjane Satrapi) lub o kobietach (Ghost World Daniela Clowesa), sylwetkom polskich (duet Joanna Sanecka i Sylwia Restecka oraz Agata Nowicka) i zachodnich (Debbie Dreschler i Julie Doucet) twórczyń komiksu oraz relacjom między płcią piękną a komiksowym medium (amerykański feminizm komiksowy, krytyka nagości w komiksowych kadrach, stereotyp kobiety w komiksie, przedstawienie kobiety w mandze, panie w podeszłym wieku w komiksie polskim). Ponadto w skład pisma weszła rozmowa z Dagmarą Matuszak, autorką ilustracji do poematu Melinda Neila Gaimana, ilustrowana unikalnym materiałem graficznym pochodzącym z pracy nad tym wydawnictwem, autoprezentacja "komiksowych rysunków” Poli Dwurnik opatrzona rysunkami przygotowanymi specjalnie na potrzeby publikacji oraz stworzony przez Tomasza Marciniaka opis mało znanych komiksów kobiecych z okresu PRLu.    

W "kobiecym" tomie Zeszytów wystartował również nowy dział, który przybliżać miał kondycję komisu w Europie Środkowej i Wschodniej oraz prezentować najważniejszych twórców tego regionu. Za sprawą artykułu Tomáša Prokupka bohaterem pierwszej odsłony cyklu został Czech - Kája Saudek (o warszawskiej wystawie autora w 2011 roku pisaliśmy tutaj). Poza tym kilka stron poświęcono analizie sytuacji na polskim rynku komiksowym – liczbowego podsumowania roku 2004 dokonał Jarek Obważanek z serwisu WRAK.pl – oraz określeniu stosunku polskich mediów i środowisk naukowych wobec komiksu w Polsce, na rynku frankofońskim, w Stanach Zjednoczonych i w Japonii. Na deser opublikowana została lista nowości komiksowych wydanych w Polsce między październikiem 2004 a lutym 2005 oraz garść krótkich recenzji polskich komiksów wydanych w tym okresie od Tomasza Kontnego.

Wszystkie artykułu bogato przeplatane są komiksami. Wśród nich znalazły się zarówno komiksy o kobietach tworzone przez kobiety (dwie plansze nowego komiksu Joanny Karpowicz, niepublikowana wcześniej plansza z projektu Sylwii Resteckiej, komiksowy debiut Marty Semkowicz oraz stworzone na potrzeby magazynu krótkie komiksy Agaty Nowickiej, Kariny Krei, Marii Bulikowskiej i innych), jak i komiksy o kobietach rysowane przez mężczyzn (czteroplanszowa historia Marka Turka, który nota bene jest również autorem okładki tego numeru Zeszytów Komiksowych, trzyplanszowa historyjka i pasek Tomasza Pastuszki oraz jednoplanszówki Tomasza Drabika, Łukasza Kutasiewicza i Huberta Ronka).

Zmiana perspektyw

Ukazanie się wznowienia Zeszytów Komiksowych poświęconych komiksowi kobiecemu po dziesięciu latach od premiery pierwszego wydania jest znakomitą okazją do odbycia wycieczki w czasie i skonfrontowania ówczesnego stanu badań naukowych z obecną sytuacją związaną z sukcesem polskiego komiksu tworzonego przez kobiety. Podróż ta wydaje się być szczególnie ciekawa w kontekście tytułu artykułu Piotra Skoniecznego Debiuty bez perspektyw, a poświęconego polskim autorkom tworzącym komiksy na początku pierwszej dekady XXI wieku: Aleksandrze Spanowicz, Agnieszce Papis, Joannie Saneckiej, Sylwii Resteckiej, Dagmarze Matuszak, Joannie Karopwicz, Gabrieli Becli i Agacie Nowickiej. Komiksy większości z tych autorek znalazły swoje miejsce w antologii Polski Komiks Kobiecy wydanej w 2012 roku nakładem Timof i cisi wspólnicy. A publikacja ta otworzyła zupełnie nowe perspektywy.

W ciągu dekady funkcjonowania na rynku magazyn Zeszyty Komiksowe zmienił się pod każdym względem: od formatu i objętości do zawartości merytorycznej. Nie zmieniło się tylko jedno: to jedyne polskie pismo naukowe poświęcone komiksowemu medium.

A oprócz wznowień starszych numerów, Zeszyty Komiksowe cały czas publikują premierowe materiały, reagując na ciekawe zjawiska manifestujące się aktualnie na polskim rynku wydawniczym. Dowodem tego tematy dwóch najbliższych odsłon: picturebooki i poemiks (maj 2014) oraz komiks dziecięcy (październik 2014).